ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ 

ΣΤΟ ΙΔΡΥΜΑ "ΥΔΡΙΑ" ΤΑΣΟΥ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ-ΦΑΛΚΟΥ & ΤΙΤΙΚΑΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ

https://el-gr.facebook.com/ydria28

ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΟΥΜΠΛΗΣ

"μικρή αναδρομή 2009 – 2016"

Εγκαίνια : ΤΕΤΑΡΤΗ 23 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

 ώρα 20.00 

Προλογίζει η ιστορικός τέχνης Ελένη Κάρτσακα

Ώρες λειτουργίας : Καθημερινά & Σάββατο 11:00 – 15:00

( Διάρκεια Έκθεσης : μέχρι τέλος Ιουνίου )

Η ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Η ΑΦΙΣΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

 Κριτική της Ελένης Κάρτσακα,  23.03.2016   

Στην εποχή μας οι άνθρωποι ζουν συνήθως μια διχασμένη ζωή, βιοπορίζονται ασκώντας κάποιο επάγγελμα, ενδεχομένως αταίριαστο στη φύση και τις εσωτερικές  τους ανάγκες και αφιερώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους σε αυτό που πραγματικά αγαπά και επιθυμεί η ψυχή τους. Αυτό συμβαίνει επειδή στη νεότητά μας υποκύπτουμε στις προτροπές όσων επιθυμούν το καλό μας και ακολουθούμε τον ένα ή τον άλλο δρόμο αγνοώντας την εσωτερική φωνή που μας καλεί να ακολουθήσουμε αυτό που πραγματικά μας ταιριάζει. Ο Ζαχαρίας ευτυχώς για εκείνον αλλά και για εμάς ανήκει στους ανθρώπους που αφουγκράστηκε νωρίς την εσωτερική του φωνή και εγκαταλείποντας τον αρχικό προορισμό που τον ήθελε να υπηρετεί το πεδίο της επιστήμης, ακολούθησε το μονοπάτι της τέχνης. Έζησε με συνέπεια την ζωή του καλλιτέχνη, ασκώντας παράλληλα και το λειτούργημα του δάσκαλου της τέχνης. Είχε έτσι την ευκαιρία να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά και απερίσπαστα στην τέχνη είτε δημιουργώντας ο ίδιος είτε καθοδηγώντας παιδιά και νέους ανθρώπους στα μονοπάτια της δημιουργίας. Έτσι έζησε πάντα και τα πάντα ως καλλιτέχνης. Με μικρές διακοπές ανάπαυλας και περισυλλογής συνεχίζει με συνέπεια τον δρόμο που επέλεξε πριν 30 σχεδόν χρόνια και από καιρού εις καιρόν μας προσκαλεί σε μια νέα έκθεσή του.

Με το πέρασμα των χρόνων οι εκθέσεις του Ζαχαρία ταυτίστηκαν στο υποσυνείδητό μας με κάτι ιδιαίτερα οικείο και γνώριμο. Θυμίζουν ένα περίπατο στο ασφαλές και φιλικό τοπίο των παιδικών χρόνων μας. Μια ηλιόλουστη αλάνα, ένα ξέφωτο όπου παίζαμε παιδιά, ένα τόπο με χαμηλή βλάστηση, γεμάτο σκίνους, μυρσίνες, κουμαριές και πλούσιο, γενναιόδωρο φως, ένα τόπο που πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε καλά κι ωστόσο εξακολουθεί διαρκώς να μας αιφνιδιάζει με την αναπάντεχη ευωδιά της αγράμπελης,. Πριν από κάθε έκθεση οι θαυμαστές του έργου του αδημονούμε για την στιγμή που η νέα συγκομιδή θα μας επιτρέψει να βυθιστούμε στο μυστήριο της εσωτερικότητας, μετέχοντας έτσι στη δημιουργία.

Λέγεται ότι η ζωγραφική πριν μετουσιωθεί σε εικόνα είναι, πρώτα και πάνω απ΄ όλα, μια περιπέτεια της σκέψης και της ψυχής του καλλιτέχνη. Μια περιπέτεια που εν τέλει μορφοποιείται και λαμβάνει ορατό σχήμα στον καμβά. Για το λόγο αυτό πίσω από τα σχήματα, τα χρώματα, τις μορφές, την σύνθεση ο προσεκτικός θεατής μπορεί να ανακαλύψει επίσης και τα συναισθήματα, τις αξίες και την ιδιοσυγκρασία του καλλιτέχνη. Μπορούμε διαβάζοντας τις εικόνες να ανιχνεύσουμε, την πορεία της ζωής, τις μικρές χαρές, τις κρυφές αγωνίες, την αλήθεια και το όραμα του δημιουργού. Στην περίπτωση του Ζαχαρία αναζητώντας τον δημιουργό πίσω από τα μορφικά στοιχεία, τα μέσα και την τεχνική βρίσκουμε ένα μετρημένο, γαλήνιο, ευγενικό και σεμνό άνθρωπο που το πνεύμα του βρίσκει ανάπαυση στο γήινο, στο ταπεινό, στο στοχαστικό.

Σε εποχές που ο ζωγραφικός χώρος μοιάζει με πολύπλοκο, δυσνόητο αίνιγμα που για να το προσεγγίσεις είναι απαραίτητο να διαθέτεις πλούσια και εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία, το έργο του Ζαχαρία αποκαλύπτει πρόθυμα τις μυστικές δυνάμεις που το νοηματοδοτούν. Αρκεί να προσεγγίσεις το έργο με καθαρή ματιά για να διαβάσεις και να κατανοήσεις τα αρχετυπικά σύμβολα που αγκιστρώνουν το βλέμμα, την σκέψη και το συναίσθημα προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ο καλλιτέχνης παρακολουθεί με ευαισθησία τα διδάγματα των μεγάλων δασκάλων της σύγχρονης τέχνης που κατακερμάτισαν την φόρμα αποκαλύπτοντας τις λεπτές μορφικές αναλογίες, στέκοντας ωστόσο μακριά από μιμήσεις και παραμένοντας πιστός στο δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Ακολουθώντας την δική του πορεία ο Ζαχαρίας δημιουργεί μια ζωγραφική που επιστρέφει τη φύση και τα αντικείμενα εμπλουτισμένα με μια αίσθηση αρμονίας και αναλογίας, μια ζωγραφική που δεν μένει ικανοποιημένη από την εντύπωση, αλλά φιλτράρει συστηματικά το επουσιώδες, αφαιρεί το περιττό και ανυψώνεται στο τυπικό και το καθολικό. Μέσα από μια διαρκή διαδικασία απόρριψης και ελέγχου στο έργο του καταλήγει να κυριαρχείται από το απέριττο. Η γη, τα δέντρα, ο ουρανός, η ανθρώπινη μορφή, το αγκάλιασμα, η τρυφερότητα, η συντροφικότητα, ο κόσμος των μικρών πραγμάτων και των ανεπαίσθητων συναισθημάτων απομένουν ως τα μόνα στέρεα και σταθερά στοιχεία ενός σύμπαντος που αναπνέει την ομορφιά και την δόξα του ταπεινού.

 Για την οικοδόμηση του σύμπαντος αυτού ο καλλιτέχνης αξιοποιεί ένα λιτό και λακωνικό λεξιλόγιο που επιλέγει τα εικονοστοιχεία του με οικονομία, μέτρο και αυτοέλεγχο επιμένοντας στη δημιουργία  αναπαραστάσεων που παραμένουν προσιτές δίχως, ωστόσο να υποκύπτουν στην ευκολία και την ένδεια του κοινότυπου. Προσεγγίζοντας το απεικονιστικό σύμπαν του Ζαχαρία θα διαπιστώσουμε την κυριαρχία ορισμένων στοιχείων με πρώτα απ΄όλα την κυριαρχία της ανθρώπινης μορφής. Πρόκειται για γυναικείες και ανδρικές μορφές που παρουσιάζονται συνήθως καθιστές, τοποθετημένες συντροφικά η μια δίπλα στην άλλη. Μοιάζουν να συζητούν με κατανόηση, κάποιες φορές υποκύπτουν σε ένα διακριτικό αγκάλιασμα που αποκαλύπτει την πνευματική και φυσική οικειότητά τους. Με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος τους εγκαινιάζουν ένα ήσυχο μονόλογο με τον θεατή. Άλλες φορές οι ίδιες αρχετυπικές μορφές παρουσιάζονται σε μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες, και άλλοτε πάλι μοιάζουν να διαλογίζονται μοναχικές και βυθισμένες στη σιωπή. Με παρόμοιο τρόπο απλές, φυσικές μορφές, συνήθως δένδρα με γενναιόδωρα φυλλώματα, ουράνιες σφαίρες που παραπέμπουν στη σφαίρα του ήλιου ή στοιχεία που υπενθυμίζουν την ανθρώπινη δραστηριότητα και το οικοδομημένο περιβάλλον ενσωματώνονται σε ένα τοπίο αχανές και μυστηριώδες δημιουργώντας ένα υπερβατικό, μυστηριακό χώρο.  

Βασικό ρόλο στην οικοδόμηση της υπερβατικής ατμόσφαιρας παίζει η οργάνωση της σύνθεσης που συνδυάζει αποτελεσματικά το παραστατικό με το αφαιρετικό. Στο σύνολο σχεδόν των  συνθέσεων παρατηρούμε μια αρμονική εναλλαγή των δύο τρόπων που εμφανίζει τις ποικίλες εκδοχές ενός ιδιώματος που επίμονα ενσωματώνει και το πλαίσιο στο ζωγραφικό χώρο. Συνήθως, η κεντρική σύνθεση υιοθετεί παραστατικές εκφράσεις και το πλαίσιο προτιμά αφαιρετικούς τύπους που γίνονται εύκολα αντιληπτοί ως χώρος ή τοπίο. Άλλοτε πάλι το παραστατικό υποχωρεί προς όφελος του αφαιρετικού, καθώς τόσο στην κεντρική σύνθεση όσο και στην σύνθεση του πλαισίου αναπτύσσονται αφαιρετικοί τύποι. Τέλος υπάρχουν περιπτώσεις που το αφαιρετικό εκτοπίζεται από το παραστατικό καθώς και περιπτώσεις όπου κυριαρχούν τύποι που σχεδόν αγγίζουν το αφηρημένο.

Όποιος ωστόσο, τρόπος και αν προτιμηθεί, το αποτέλεσμα είναι εξίσου γοητευτικό καθώς ο καλλιτέχνης ξέρει να χειρίζεται αποτελεσματικά τις ζωγραφικές και  πλαστικές αξίες προσδίδοντας μνημειακές διαστάσεις στις απεικονήσεις του. Εδώ ακριβώς κρύβεται και η δύναμη του Ζαχαρία που έχει την ικανότητα να μεταμορφώνει έναν άδειο, λιτό χώρο σε κοσμικό υπερβατικό τοπίο, μια απλή φιγούρα δένδρου σε αρχέγονη μορφή, καθημερινές ανθρώπινες παρουσίες σε αγάλματα κατεβασμένα από αρχαίες ζωφόρους ή φιγούρες που παραπέμπουν στους μνημειώδεις, πνευματικούς μονόλιθους του Henry Moore.

Βασικό επίσης χαρακτηριστικό της τέχνης του Ζαχαρία είναι ότι αποφεύγει συνειδητά την ρητορεία της αυθόρμητου και τις ενορχηστρωμένες εντάσεις και αντιθέσεις του τυχαίου δημιουργώντας συνθέσεις που υπακούουν σε μια αυστηρά δομική λογική. Κάθε καλλιτεχνικό ερέθισμα, υποτάσσεται στην επιμέλεια της επίπονης άσκησης που σταδιακά αποκαλύπτει τη σχέση του αντικειμενικού με το ορατό. Υπό αυτή την έννοια η αισθητική του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την δημιουργική πράξη ως τεχνική, υπόθεση θεμελιώδη στην καλλιτεχνική δημιουργία, καθώς η τεχνική στο έργο ενός ευσυνείδητου δημιουργού έχει ισότιμη αξία με την έμπνευση και το ταλέντο. Στο προαναφερόμενο πλαίσιο ο δημιουργός αποφεύγει συνειδητά την φανταχτερή εξωτερική λάμψη και την επιδεικτική δεξιοτεχνία. Μετριέται με την υπομονή, την επιμονή, την επίπονη άσκηση, αξίες που εμποτίζουν τα έργα του με οικειότητα. Η προσεκτική επισκόπηση του έργου μπορεί να μας αποκαλύψει στοιχεία του ερευνητικού χαρακτήρα μιας ζωγραφικής που ξεκινώντας από ένα ελάχιστο οπτικό ερέθισμα καταλήγει στην επιθυμητή μορφή ελέγχοντας αυστηρά κάθε αμετροέπεια, κάθε έξαρση και υπερβολική παρόρμηση που απειλεί την ήρεμη και αρμονική ατμόσφαιρα που δίνει το στίγμα του ύφους του καλλιτέχνη.  

             

Με αντίστοιχες διαδικασίες μέσα από διαρκή πειραματισμό και έλεγχο επιλέγονται και τα μέσα. Μέσα απλά, λιτά, ταπεινά. Συχνά ανεπιτήδευτα και δίχως υπερβολές. Ενίοτε ευτελή, που αποκτούν ωστόσο ιδιαίτερη αξία και υπόσταση υπό την επίδραση της τεχνικής διαδικασίας. Μέσα από το κάψιμο, το χάραγμα, την οξείδωση που αφήνουν τη σφραγίδα τους στις εκφραστικές αναζητήσεις του ζωγράφου με παρόμοιο τρόπο και το χρώμα αποκτά την ιδιαίτερη εκφραστικότητα του. Τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη του, όλα διαλέγονται και ζυγίζονται προσεκτικά ώστε να προκύψει αυτή η γεμάτη αρμονία χρωματική γκάμα με τα υπέροχα ζεστά, γήινα χρώματα, την ώχρα, τη σέπια, το κιννάβαρι, το χονδροκόκκινο, το ιώδες, το φαιό αλλά και το κοβάλτιο, την ουλτραμαρίνη, το τουρκουάζ  που έρχονται να προσθέσουν τις δροσερές τους νότες προσέχοντας ωστόσο να μη διαταράξουν την αρμονία του απέριττου.

        

Όπως θα έχετε ήδη υποψιαστεί με το Ζαχαρία με συνδέει μια διακριτική, μακροχρόνια φιλία. Μια φιλία που δεν υποστηρίζεται τόσο από την καθημερινή συναναστροφή όσο από την ψυχική συγγένεια και την συναισθηματική ομοιότητα. Έχω την τύχη να παρακολουθώ για χρόνια την δημιουργική του πορεία, μια πορεία που πιστεύω ότι διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά μιας γνήσιας πνευματικής αποστολής, ενώ παράλληλα διακρίνεται και από την ποιότητα των επιλογών ενός γνήσιου εστέτ που διατηρεί ακλόνητη την πίστη του στην ομορφιά σε μια δύσκολη για το αισθητικό εποχή. Κωφεύοντας στις σειρήνες των καιρών ο Ζαχαρίας εξακολουθεί να επενδύει στην επίμονη και επίπονη άσκηση τελειοποιώντας διαρκώς ποικίλες πτυχές της τεχνικής του και καταφέρνει να μας προσελκύει με το βάθος, την ευγένεια, την εκλεπτυσμένη αίσθηση και την βαθιά πνευματικότητα των έργων του. Σε πείσμα των καιρών που θέλει τον χρόνο να παρασύρει στο διάβα του κάθε αξία του χθες ο Ζαχαρίας παραμένει πιστός σε αναπαραστάσεις που διαθέτουν την ποιότητα μιας αγιογραφίας, μιας σύγχρονης αγιογραφίας που εστιάζει στην πνευματικότητα και την ομορφιά.

Φίλε Ζαχαρία τι λες, στις θολές μέρες που ζούμε η ομορφιά θα μπορέσει τελικά να σώσει τον κόσμο;

ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΤΣΑΚΑ,

   Ιστορικός Τέχνης

 Μάρτιος 2016